Chronische hyperventilatie

Hyper is "te veel", en ventilatie is "ademen". Hyperventilatie betekent dus dat je te veel ademt. Je ademt dan meer dan op dat moment wenselijk is voor je lichaam.

Er zijn twee vormen van hyperventilatie.

De eerste is acute hyperventilatie. Dat is wanneer iemand (vaak door stress, maar dat hoeft niet per se) vrij plotseling zwaar begint te ademen. Men raakt de controle  over de ademhaling kwijt, en komt in hyperventilatie-aanval terecht. De eerste keer dat iemand dat overkomt, slaat vaak de paniek toe. Men voelt pijn op de borst, denkt dat men doodgaat, en vlucht naar het ziekenhuis. Daar wordt men onderzocht, en meestal stellen de artsen vast: "niets ernstigs aan de hand. Het was slechts een hyperventilatie-aanval". 

Daarnaast is er chronische hyperventilatie. Daarbij ademt iemand voortdurend meer dan goed is voor het lichaam. Dag in dag uit. Daardoor daalt de voorraad koolzuurgas in het lichaam.

Opnieuw is het allemaal een kwestie van balans.

Aan de ene kant maken alle lichaamscellen via de stofwisseling voortdurend koolzuurgas (CO₂).

Daar staat tegenover dat het koolzuurgas bij de ademhaling het lichaam kan verlaten. Koolzuurgas gaat van de cellen naar het bloed, naar de longblaasjes, naar buiten (in de buitenlucht zit ongeveer 0,03 % CO₂, in de longblaasjes zit ongeveer 6% CO₂).

Maar als alles goed gaat, is de ademhaling zo rustig dat  er nog steeds voldoende koolzuurgas in het lichaam achterblijft.

Om te begrijpen waarom iemand chronische hyperventilatie heeft , moet je iets begrijpen van hoe de ademhaling bestuurd wordt.Daarvoor moeten we naar het ademhalingscentrum kijken.

Het ademhalingscentrum zit in de hersenstam, en reguleert de ademhaling. Het is altijd actief, slaapt nooit. Dat is de reden dat we niet kunnen vergeten te ademen, en eigenlijk nooit op onze ademhaling hoeven te letten.

Het ademhalingscentrum kijkt vooral naar de concentratie koolzuurgas (CO₂) in het bloed. Daarvoor maakt het gebruik van sensoren. Zo zitten er sensoren in de halsslagaders (je ziet ze als kleine blauwe bolletjes in de tekening). Die sensoren meten vooral koolzuurgas.

De sensoren geven hun metingen door aan het ademhalingscentrum in de hersenstam. Dat ademhalingscentrum bepaalt, op basis van de metingen, hoe licht of zwaar de ademhaling moet zijn.

Het doel van het ademhalingscentrum is de hoeveelheid CO₂ in het bloed constant te houden. De tekening laat dit zien.

De rode, rechte lijn is het CO₂-niveau dat het ademhalingscentrum probeert vast te houden. Daar stuurt het op.

De groene, kronkelige lijn is de werkelijkheid. Die zal altijd iets afwijken van wat het ademhalingscentrum wenselijk vindt. Maar niet te veel. Dreigt die groene lijn te veel af te dwalen van die rode lijn, dan grijpt het ademhalingscentrum in. Dan ga je bijvoorbeeld zwaarder ademen om zo extra koolzuurgas weg te blazen.

Zoals gebeurt als je gaat sporten: Je hoeft dan niet zelf bewust je ademhaling aan te passen omdat je opeens heel veel CO₂ maak. Dat doet het ademhalingscentrum voor je. Het ademhalingscentrum merkt dat de productie van koolzuurgas omhoog gaat, en als vanzelf ga je wat zwaarder ademen. Daardoor adem je meer koolzuurgas uit, en daalt de hoeveelheid koolzuurgas in je bloed weer naar de waarde die het ademhalingscentrum als de ideale waarde ziet.

Bij chronische hyperventilatie is het ademhalingscentrum ontregeld. Wat betekent dat?

Dat betekent dat het ademhalingscentrum een lage concentratie CO₂ in het bloed als normaal ziet. Het probeert die lage concentratie vast te houden.

Iemand die rustig ademt heeft ongeveer 40 mmHg (kwikdruk) aan koolzuurgas in het bloed (die 40 mmHg wordt door de medische wetenschap als gangbare norm gezien). Iemand die chronische hyperventilatie heeft zit daar ver onder (artsen praten van chronische hyperventilatie als de waarde onder de 36 mmHg zakt). We zien soms mensen die zich laten testen, en soms daalt het niveau toto onder de 30.

Let wel: het ademhalingscentrum werkt nog steeds prima. Alleen staat het op een veel te lage waarde ingesteld.

Het doel van Buteyko is het ademhalingscentrum stap voor stap te laten wennen aan steeds hogere niveaus van CO2 in het bloed.

Bij chronische hyperventilatie verliest iemand dus meer koolzuurgas dan goed is voor het lichaam. 

Dat kan op de langere termijn grote consequenties hebben omdat zo de voorraad koolzuurgas in het lichaam dramatisch omlaag gaat. En koolzuurgas is essentieel voor een groot aantal functies in het lichaam.

Hyperventilatie is een veelkoppige draak; het kan allerlei organen en lichaamsfuncties nadelig beïnvloeden. Zoals de Engelse onderzoeker L.C. Lum in 1975 in een overzichtsartikel al vaststelde. Hij noemde het artikel "Hyperventilation: the tip and the iceberg" ("Hyperventilatie: het topje en de ijsberg").

Dit zijn enkele symptomen die verband houden met chronische hyperventilatie.

Hart en bloedcirculatie

[   ] Tachycardie (extreem hoge hartslag)

[   ] Onregelmatige hartslag

[   ] Hoge bloeddruk

[   ] Beklemming op de borst

[   ] (Scherpe) pijn bij het hart

[   ] Fenomeen van Raynaud

Hersenen en zenuwbanen

[   ] Hoofdpijn

[   ] Duizeligheid

[   ] Nervositeit, spanning

[   ] Paniekgevoelens

[   ] Hyperventilatie-aanvallen

[   ] Flauwvallen

[   ] Slechte concentratie

[   ] Geheugenverlies

[   ] Geestelijke vermoeidheid

[   ] Snel wisselende emoties

[   ] Geïrriteerdheid

[   ] Vlekken voor de ogen

[   ] Diplopie (dubbelzien)

[   ] Tintelingen in ledematen

[   ] Tetanie (samentrekken zenuwen en spieren)

Longen

[   ] Snel buiten adem bij inspanning

[   ] Benauwdheid

[   ] Piepende ademhaling

[   ] Duidelijk hoorbaar ademen

[   ] Door de mond ademen

[   ] Overmatig zuchten of gapen

[   ] Veel hoesten

[   ] Veel slijm

[   ] Chronisch verstopte of lopende neus

[   ] Neuspoliepen

[   ] Weinig ruiken

[   ] Droge mond

Darmen en stofwisseling

[   ] "Brok in de keel"

[   ] Slikproblemen

[   ] Buikpijn

[   ] Opgeblazen gevoel

[   ] Aërofagie (extreem veel lucht slikken)

[   ] Overgeven

[   ] Boeren

[   ] Diarree of juist constipatie

[   ] Onverklaarbaar gewichtsverlies of gewichtstoename

Spieren

[   ] Chronische spierpijn

[   ] Chronisch vermoeide spieren

[   ] Tremor (onwillekeurig samentrekkende spieren)

[   ] Tetanie (samentrekken zenuwen en spieren)

[   ] Kramp

Huid

[   ] Eczeem

[   ] Droge huid

[   ] Spataderen

[   ] Overdadig zweten

Slapen

[   ] Snurken

[   ] Niet in slaap kunnen komen

[   ] Slecht slapen

[   ] Bedplassen of vaak moeten plassen ’s nachts

[   ] Nachtmerries

Immuunsysteem

[   ] Snel verkouden of grieperig

Algemeen

[   ] Koude handen en/of voeten

[   ] Snel moe

[   ] Een algeheel gevoel van slapte en vermoeidheid

[   ] Fysieke uitputting

[   ] Lusteloosheid

De lijst hierboven bestaat uit symptomen die het direct gevolg kunnen zijn van chronische hyperventilatie. Konstantin Buteyko heeft ook een aantal concrete chronische ziektes in verband gebracht met chronische hyperventilatie.