De Buteyko methode en QiGong (ChiGong of TaiChi)?

Een vraag die bij ons Buteyko therapeuten af en toe voorbij komt (en die niet zomaar gemakkelijk te beantwoorden is ) is deze: "Kan je Tai Chi of Qigong combineren met Buteyko?".

Mijn korte antwoord is "Je kunt ze vaak wel afwisselen, maar beter niet tegelijkertijd beoefenen".

Maar het ligt nogal complex, en ik wil ook in de eerste plaats zeggen dat ik niet alles van Qigong weet, of alle methoden gezien heb en begrijp. Ik doe zelf Falun Gong, een Qigong vorm van de Boeddha School en heb daarvoor nog wat ervaring met meditatie in het Tibetaans Boeddhisme en een andere Taoistische Qigong vorm. Wat hieronder staat is mijn persoonlijke visie.

Even wat geschiedenis

De term Qigong komt, zoals ik het begrijp, uit de DaoZang (Taoisme) en is bedacht tijdens de culturele revolutie, toen alle religies en tradities (zelfs de Chinese) verboden werden door de dictator Mao. Met de term “Qigong” konden ze toch hun leer verder verspreiden, zonder risico op vervolging, omdat de religieuze termen uit de naam gehaald waren. Maar Qigong had daarvoor andere (religieuze) namen en is in feite veel ouder.

Er zijn vele soorten Qigong, grofweg onder te verdelen onder de “Boeddha school” en “Tao school”, sommigen zijn vele duizenden jaren oud. Allemaal lijken ze te werken met levensenergie (Qi), waarmee ze vervolgens proberen om een energiecluster (“DAN”) op te bouwen in de Dantian (sakraal chakra) door middel van oefeningen, ademhalingsmethoden, concentratie, meditatie, etc. De “Qi” en de “DAN” hebben verschillende namen bij verschillende methoden. Er zijn bovendien ook vele opvattingen van deze energie, zoals het komt uit de lucht, of juist vanuit jezelf, of van een hoger wezen, een verlichte, of zelfs van dieren, planten, etc. Zelfs StarWars praat over “de Force” die overal beschikbaar is. Dit is de (levens)energie genaamd Qi, die veel mensen kunnen voelen. Qi zit in overal in, en is net als de lucht zelf vrij beschikbaar. Hoe deze Qi verfijnd wordt tot bruikbare energie met levensverlengende en levensverbeterende kwaliteiten, dat is de “GONG” van QiGong, ook wel omschreven als de beoefening, cultivatie, kunde, vaardigheid of verdienste, het gaat namelijk niet vanzelf. De grote vraag is dan natuurlijk hoe dit werkt….. Een vraag die vaak gehuld is in mysterie, en niet zomaar onthuld zal worden aan de eerste de beste nieuwe beoefenaar. Of je dus te maken hebt met een oude overgeleverde praktijk, of een oppervlakkige kopie, waarvan de essentie verloren is, is voor de leek niet vast te stellen.

Met betrekking tot Buteyko kunnen we het volgende onderscheid maken in Qigong.

Qigong met diepe ademhaling

Bij sommige Qigong (in mijn beleving vaak modernere) scholen is er sprake van "hoe meer verzamelen hoe beter", dus diepe ademhaling. Wanneer je lucht als energiebron ziet, die bovendien gratis is, waarom niet! Bovendien is het effect op gezonde mensen (op de korte termijn) heel gunstig, je krijgt inderdaad energie, aangezien je je lichaam met diep ademhalen in feite in de sympathische toestand dwingt, waarbij je in opperste staat van paraatheid verkeerd. Leuk en lekker, maar niet opbouwend, of een echte lange termijn visie. Bovendien verbruik je je eigen energie en teer je in op je eigen voorraad! Zeker mensen die al ziek of zwak zijn kunnen beter weg blijven bij dit soort scholen.

Qigong met focus op rustige ademhaling

Er zijn echter ook genoeg scholen die juist proberen om bij de oefeningen trager of zeer gereguleerd te ademen, of de diepere ademhaling spaarzaam en gericht toepassen. Met de rustige ademhaling kan een kalme staat bereikt worden, die in de wetenschap bekend staat als de parasympatische toestand. In deze staat kan het lichaam zich herstellen, en bouwen aan energie en reserves. Het is vanuit de Buteyko methode gezien dus gunstig voor mensen met ziektes om zo lang mogelijk in deze toestand te verkeren.

En de Buteyko methode?

De Buteyko methode is veel jonger en kijkt heel praktisch en wetenschappelijk naar gezondheid, en de lucht die we in en uit ademen. Er zijn ook geen verborgen methodes. Hierdoor kan het relatief gemakkelijk begrepen worden, voor iemand die geschoold is onze wetenschappelijke cultuur. Lucht bestaat uit zuurstof, stikstof, en nog wat elementjes, zoals koolzuurgas. Bij Buteyko wordt dus niet gekeken, naar de mogelijke aanwezigheid van “energie”. Wel weten we als Buteyko leraren dat de lucht die we inademen het liefst koel en vers moet zijn, bij een open raam bijvoorbeeld. Buteyko richt zich juist op een hogere tolerantie van koolzuurgas in het lichaam, wat bereikt kan worden door de rustige Buteyko oefeningen. Hierdoor zal de zuurstofdistributie in het lichaam worden verbeterd waardoor het regenereert en verbetert.

In mijn beleving zit Buteyko daarom niet in het vaarwater van rustige Qigong, en is kan je beide gewoon afwisselen. Om een vergelijking te geven, ’s morgens ga je tennissen en ’s middags ga je voetballen, beide sporten zijn goed voor de conditie, zeker als je door je neus blijft ademen :). Zo zal een goede Qigong vorm je kalmer en sterker maken, net als de Buteyko Methode.

Maar “modernere” Qigong doet veelal het tegenovergestelde van wat de Buteyko Methode probeert te bereiken. Veel en diep ademen versus rustig en minder ademen. In mijn ogen ben je dan aan het touwtrekken aan twee kanten, waardoor ze elkaar tegenwerken. Ik zeg niet dat je niets zult bereiken, maar ik heb er mijn twijfels bij, en zeker voor mensen met een slechte gezondheid; Pas alsjeblieft op!

Buteyko en Qigong tegelijkertijd doen?

Het tegelijkertijd beoefenen van Buteyko met Qigong, raad ik wel iedereen af. Het is in mijn beleving om verschillende redenen geen succes. 

Ten eerste moet je je vaak goed concentreren op de oefeningen die je doet, waardoor je ze allebei niet meer met volledige aandacht doet. 

Ten tweede, als je Buteyko integreert in Qigong, is het dan nog Qigong? Neem je je tennisracket mee het voetbalveld op, dan wordt je meteen gediskwalificeerd. Mijn begrip is dat als je iets aan een hogere energie veranderd of toevoegt, dan werkt het niet meer. Daarom begrijp ik het ook goed als TaiChi of Qigong leraren, methodes niet willen combineren. Ze moeten hun praktijken zuiver proberen te houden, om hun doel te bereiken. Als iedereen van alles veranderd aan de oorspronkelijke leer, dan gaat die bovendien simpelweg verloren. Natuurlijk is dat bij veel stromingen ook allang gebeurd, en is het heel moeilijk om nog scholen te vinden die puur zijn gebleven. Als leek kan je het niet beoordelen.

Daarom ben ik fan van Buteyko. Buteyko is lekker no non-sense, en het blijft weg van de onbekendere en voor velen “vage” energieleer. Daarom bijten ze elkaar dus ook niet, zolang je ze niet tegelijkertijd beoefent. Overigens wil het feit dat de wetenschap Qi als zodanig nog niet of nauwelijks ontdekt heeft, nog niet zeggen dat het niet bestaat. 

Falun Gong

Daarom zoek ik persoonlijk mijn verdieping, en de verklaringen van de Qi “Force” in de theorieën en oefeningen van Falun Gong. Bij Falun Gong zijn er geen ademhalingsmethodes, maar is er een totaal andere aanpak om rust te bereiken. Bovendien is er een uitgebreide uitleg van Qi, en waarom het misschien niet eens zo interessant is om veel Qi te verzamelen…. Maar daarvoor verwijs ik iedereen die interesse heeft door naar de gratis beschikbare online boeken van Falun Gong (Zie het boek Zhuan Falun).

Martijn Vos